Panagna

DAGHANG HUNGIHONG ang madungog karong mga panahona nga hapit na kuno ang ikaduhang pagbalik ni Cristo. Gani, sa miaging tuig lang, diha gyoy usa ka tawo didtos Tinipong Bansa nga mitagna gyod sa takdong petsa. Ubay-ubay ang mituo ug misunod sa iyang mga pahimangno alang sa pagpangandam sa maong hitabo. Pero, nangapalaw silang tanan; wala matuman ang gitagna sa naasoyng tawo. 

Ang kalibotan di gyod kahutdan og pekeng mga manalagna. Sukad pa kaniadto hangtod karon. Mao nay pagaingnon nga: "Sa mailad lang!"

Bisan unsaon pa pagpahimatngon ang mga tawo, duna gyoy mailad. Mismo gani ang pahimangno ni Jesus nga magmatngon sa mga tawo nga magtag-an-tag-an sa kataposan sa panahon gipakawalay bili man. Hinungdan nganong dili na lang ko magpatugatuga dinhi pagpanghimatngon sa mga tawo nga dili gyod unta sila mopatuo anang mga manalagna nga way diploma.

Sa laing bahin, sa motuo mog sa dili, inig-abot sa ika-usa-gatos ka tuig gikan karon, mahitabo gyod nga kubos sa usa ka libo na lang ang mahibiling mga tigyawit unya sa pinulongang kasamtangang maoy gigamit ning tagsulat ning lindoga. Ug segurado gyod kining mahitabo kon magpadayon kining sistematikong pagdili ning maong pinulongan nga matudlo dihas kaeskuylahan kansang mga magtutuon nagyawit sa pinulongang gipasabot.

Gikan sa, kinamenosan, kawhaag-lima (25) ka milyon karon ngadtos usa ka libo na lang human ang usa ka siglo? Santibutiti! Manlihok na ta, uy!

Gikinahanglan: Websayt Sa Binisayang Mga Awit!

MAAYO KUNO nga duna sab untay websayt o blog alang sa Binisaya-Cebuanong mga awit. Mao niy sugyot sa usa ka lindog. "Ang nindot tingali kanang website nga bahin ra gyod sa mga awit nga Bisaya o Cebuano. Pero dili sad puro lang lyrics. Di ba naa na may teknolohiya nga puyde nimong i-upload ang music unya mapatokar ni ug mapaminaw niadtong mobisita sa website?" nagkanayon ang naasoyng sugyot.

Aprob kaayo ko aning sugyota. Usa ka maayong paagi kini alang sa katunhayan sa atong budaya. Kay diha god sa mga pulong sa atong mga awit makapanamin ta (sama sab dihas atong mga nobela o mga balak) sa atong kaugalingon. Sa ingong paagiha, mapamalandongan nato kon unsa ug kinsa ta. Nasayod ta sa kamahinungdanon sa maong panuistuis tungod ug alang sa hayag nga kapaingnan sa atong kaliwatan (Bisaya).

Talagsaon atong budaya. Dili ikaindig.

"Mutya ka Baleleng sa katahom. Timgas pa sa puti nga baybayon. . ." ('Baleleng', ni Max Surban)

Ang pangutana karon kon kinsa kahay magpakamartir paghimo niini?

Ang Sapot Sa Atong Pagka Katawhan

MAKAHINANGOP ANG kasayoran nga dunay mabasehan na karon dinhis dagiwanang (cyberspace) sa hustong panitik -- maingon sa hustong paggamit sa mga pulong -- sa atong pinulongan. Alang ning ubos ninyong igsoon, dako kaayo ning tabang dihas iyang mga pagtukaw pagsulat og mga artikulo, sulat, ubp.

Dako gyod ning tabang kay malalim ba god nang matag higayon na lang nga mosulat kita, magpunay sab tag pangatol sa bisag dili katol nga bahin sa atong ulo o liog ba ron, o paghuhangad ug pagluliraw sa atong mga kalimutaw aron lang pagtino sa tarong pagkatitik o pagkagamit sa tinong mga pulong? Kay kon magpaturagas lang god sab tag sulat, sungogon man sab tas atong tanlag. Mamroblema tas atong pagkatulog.

Makadaot sa maayong panlawas.

Pa sad, makapaubos sa atong moral isip katawhang may kaugalingong pinulongan ang kaamgohan nga wa gyod tay mabasehang estandard sa hustong panitik ug gamit sa mga pulong sa atong pinulongan; sistematikong ginayatakan tas atong tawhanong katungod (makapahibulong kay misugot man pod ta!) pagtuon, ug pag-ugmad sa atong pagka Bisaya pinaagi, niini.

Sampotanan: kadaghanan, mikalawat na lang sa mando nga paghatag og gibug-aton sa Tinagalog ug pagpasagad sa kaugalingong Binisaya kay mas naklas man karon ang nahiuna ug nabadoy ang naulahi. Kay mao man gyod na -- kon unsay gituboy ug gihimong uso, mahimo sang halangdon ug hinungdanon. Butang nakapahugno nako. Nabadoy na karon akong kaugalingong kaliwatan!

Naabtag kapin sa tuig una ko nakausab pagpostar diris Gindailan. Mga kakulian laging mibara nga lisod ligwaton. Pero, nia, miligwat gyod ko aron lang makaamot bisan sa ginagmayng paagi sa katuboyan ug kaugmaran sa atong pinulongan nga naghatag og ambong ug harianong sapot sa atong pagka katawhan.

Alang sa dugang edukasyon labot sa pinahimutang nga pagkasulat sa atong gimanggad nga pinulongan, subaya lang ninyo ning mga langgikita: Estadardisasyon sa Binisaya, ug Binisayang Ensiklopedya.

Subo lang hunahunaon nga kining maong tamdanan sa hustong Binisaya wala tagaig pagtagad, sumala sa naobserbahan ning tagsulat dihas nabasahan niining mga artikulo nga gimantala sa Superbalita, Banat News, Dipolognon Binisaya, maingon sab sa Bag-ong Lungsoranon (sa Simbahang Romano Katoliko). Maayo unta to kon ang maong mga hintungdan may kaugalingong gitamdan nga estandard sa panitik ug batadila nga ila sang gipromot ug gipublikar. Apan, wala man.

Busa, kasamtangang magpabiling gubot pas lukot ang pamantang sa atong pinulongan. Dili ni maayo. Way ganahang motahod nato kon nagkagidlay tas atong panapot. Tarongon gyod unta nato pagdala atong sininaan, sa ingon takos tang tagdong harianong mga anak sa Kahitas-an.